پیوستن به پیمان اتاوا هیچگونه خللی در ظرفیت دفاعی کشور ایجاد نخواهد کرد

پیمان اتاوا؛ پیوستن یا نپیوستن!

مشکل مین های زمینی

هشت سال جنگ تحمیلی ، ایران را از نظر تعداد مین های به کار رفته در آن به دومین کشور آلوده دنیا تبدیل کرده است.
زمینهای کشاورزی، مناطق مسکونی،مراتع و مکانهای صنعتی پنج استان غربی کشورمان آذربایجان غربی ،کردستان ، کرمانشاه ،ایلام و خوزستان کشتزارهای مین های دشمن شدند.
پس از خاتمه جنگ بیش از ده هزار نفر از هموطنان غیر نظامی در این استانها شهید و شمار زیادی نیز مصدوم و معلول شده اند.
دولت ایران برای پاکسازی این مناطق هزینه های زیادی کرده است و علاوه بر آن تاکنون قریب به هزار نفر از نیروهای مین روب کشور در حین پاکسازی این میادین جان خود را از دست داده و به خیل شهدای جنگ پیوسته و یا جانباز شده اند.
دهها کشور جهان با مشکل مین های زمینی مواجه می باشند و تقریبا هر 22 دقیقه یک نفر بر اثر برخورد با مین های زمینی و مهمات باقی مانده از جنگ کشته و یا مصدوم می شود. کودکان قربانیان اصلی مین های زمینی هستند به تحوی که از میان هر ده نفر قربانی مین در جهان،3 نفر آنها کودک می باشند.
به منظور مقابله با مین های زمینی انفجاری ضد نفر کشورهای جهان پیمانی را به امضاء رسانده اند ، به نام پیمان اتاوا.
پیمان اتاوا ساخت، ذخیره،خرید و فروش،نگهداری و اتقال مستقیم و غیر مستقیم مین های ضد نفرانفجاری را برای کشورهای عضو ممنوع می نماید.همچنین کشورهای عضو می بایست در کوتاه ترین زمان ممکن (حداکثر 4 سال) نسبت به انهدام ذخایر خود اقدام نمایند.
از زمان تشکیل این پیمان در اواخر دهه 90 میلادی ،تاکنون بسیاری از کشورها به آن پیوسته اند و تنها چند کشور دنیا مانند ایالات متحده ،چین و روسیه که خود بزرگترین تولید کننده انواع مین می باشند به آن نپیوسته اند. کشور ایران نیز تاکنون این پیمان را امضاء نکرده است.

دلایل نپیوستن به پیمان اتاوا
استدلال کشورهای غیر عضو پیمان اتاوا به دفاعی بودن این سلاح می باشد. آنها معتقدند از این سلاح برای متوقف کردن ،محدود نمودن و کانالیزه کردن حرکت دشمن و حفاظت از مرزها استفاده می شود .این دسته از کشورها همچنین از محروم شدن از توان رزمی خود در مقابله با تهدیدات خارجی ابراز نگرانی می کنند.
همچنین بعضی از کشورهای غیر عضو با استناد به پذیرش قواعد استاندارد کاشت مین؛از پیوستن به این پیمان خودداری می کنند. این دسته از کشورها اعتقاد دارند چون اصول استاندارد مین گذاری شامل؛ کاشت مهندسی،نقشه برداری،حصارکشی،علامت گذاری و اطلاع رسانی به جمعیت محلی را به صورت استاندارد انجام می دهند؛ به صورت عملی مین گذاری هیچ خطری برای جمعیت محلی نخواهد داشت. اما تجربه جنگهای اخیر نشان داده است که وضعیت نبردهای کلاسیک کاملاً تغییر شکل داده است.
این نبردها مبتنی بر حملات هوایی، تهاجم زرهی و عملیات متحرک هوایی( هلی برن) می باشد.
جنگهای دو گانه متفقین غربی با صدام حسین و سرعت عمل یگانهای غربی در نابودی ارتش عراق نمونه آشکاری از نبردهای نوین است.
در این جنگ ها میادین وسیع کار گذاشته شده توسط ارتش عراق هیچگونه اختلالی در پیشروی سریع یگانهای متفقین به سمت بغداد و سرنگونی نظام صدام ایجاد نکرد.
بنابراین می توان گفت تغییر شیوه نبرد کارایی مین های ضد نفر زمینی را به عنوان یک سلاح دفاعی به شدت کاهش داده است.
همچنین به منظور حفاظت از مرزها و جلوگیری از تردد غیر مجاز به ویژه قاچاقچیان مواد مخدر راههای جایگزین نیز می توان در نظر داشت.
حصار های برقی،دیوار کشی،احداث کانال،استفاده از رادارهای زمینی، پهباد، از جمله راههای جایگزین و بی خطر ،نسبت به مین برای جوامع محلی و همچنین برای حفاظت از مرزها است.
بدون شک استفاده از تجهیزات فوق به شدت هزینه بر است ،اما در مقایسه با هزینه های ناشی از معلولیت ها و رنج های نهفته از آسیب های مین با صرفه تر می باشد.

پیوستن یا نپیوستن!
با توجه به مباحث بالا می توان نتیجه گرفت ،بر اثر تغییر شیوه جنگها و همچنین وجود راههای جایگزین برای جلوگیری از تردد غیر مجاز مرزی ، مین های زمینی انفجاری ضد نفر در آینده ای بسیار نزدیک عملاً کارآیی نظامی خود را از دست خواهند داد.
به نظر می رسد دولت ایران با دارا بودن توان فنی بالا در زمینه مهندسی، تولید تجهزات الکترونیکی و هوا – فضا به راحتی قادر خواهد بود از ترددهای غیر مجاز مرزی جلوگیری به عمل آورده و آنها را جایگزین مین نمایند.
همچنین با در نظر داشتن شرایط بین المللی موجود و حل مسئله هسته ایی و ترسیم وجهه ی جدیدی از ایران در مجامع بین المللی به نظر می رسد، زمان مناسب برای پیوستن ایران به پیمان اتاوا فراهم شده است و به اعتقاد نویسنده پیوستن به این پیمان هیچگونه خللی در ظرفیت دفاعی کشور ایجاد نخواهد نمود.

بهنام صادقی
فعال مین زدایی،مربی تخریب و انفجارات و آموزش خطر مین